Karabağ'dan Zengezur Koridorunda Türk Dünyasına Giden Yol

 Azerbaycan’ın bir kısım toprakları Ermenistan ordusu tarafından 30 yıldan fazla bir süre işgal altında kaldı. Fakat Azerbaycan bu sürede sessiz kalmayarak gerek siyasi diplomatik, gerek askeri lojistik, gerekse de ekonomik alanda büyük projelere imza attı.

20 Eylül 1994 tarihinde Asrın Anlaşması ile Azeri-Çırak-Güneşli petrol yataklarının uluslararası alana açılışı önemli bir gelişmedir. Savunma Sanayi alanında da Azerbaycan kendi silahını ve lojistik teçhizatını üretmeye başladı. İstiklal, Mübariz isimli makineli tüfek ve uzun menzilli Snayper üretimi gerçekleştirildi. Türkiye, İsrail, Pakistan ile ortak askeri ve lojistik teçhizat alımına ilişkin anlaşmalar yapıldı. Türkiye ve Pakistan ile ortak tatbikatlar gerçekleştirildi.

Diplomasi alanında ise komşularla sıfır sorun politikası kapsamında dostluk ve ekonomik ilişkiler kuruldu. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu'nun,  Karabağ’ın Azerbaycan bölgesi olduğunu ve Ermenistan’ın bu bölgelerden çekilmesi ile ilgili kabul ettiği 822, 853, 874, 884 sayılı kararlar, Batı devletlerinin ve diğer devletlerin çifte standartlı politikaları sonucu, Azerbaycan lehine geçekleştirilemedi ve 30 yıldır bu kararlar uygulanmadı.

Bu arada, Azerbaycan Savunma Bakanlığı tarafından, 44 günlük İkinci Karabağ Zaferi sonrası bölgede mayınların temizlenmesi ve Ermeni teröristlerin bölgede etkisiz hale getirilmesi için anti terör operasyonları gerçekleştirildi. Bölge nüfusunun güvenliği sağlandı. Karabağ bölgesi ekonomik bölge adını alarak, yapılandırma kapsamında bölgeye hava limanları, akıllı şehirler, fabrikalar, oteller, okullar ve kültür merkezleri yapıldı; halen de bu bölgenin ekonomik kalkınma projeleri devam ettirilmektedir. Yine birçok kültürel miraslar yeniden restore edildi ve restoresi devam eden projelerde mevcuttur. Ayrıca bu bölgede muhtelif üniversitelerin açılması da planlanmaktadır.

43 km’lik Zengezur koridorunun açılması sonrası bölgede ekonomik refahın yükselmesi ön görülmektedir. Nitekim bu güzergâh, ticaret ve ipek yolu olarak dünyaya açılan temel yol olacaktır diyebiliriz. Şangay’dan Avrupa’ya giden en büyük ekonomik yol ve bunun yanısıra Türk dünyasını birleştirecek yol olacağını da ifade edebiliriz.

Ayrıca Belirtilmesi gereken diğer bir husus ise 1918-1920 senesinde 23 aylık süren Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin var olduğu dönemde Parisde düzenlenen Paris konferansında resmi şekilde Batı devletleri tarafından kabul edilen Azerbaycan haritasında Zengezur bölgeside resmi şekilde Azerbaycan sınırları olarak kabul görmüştür. Nitekim günümüzdeki Modern Azerbaycan Cumhuriyeti 1918 yılının 28 Mayıs tarihinde kurulan ve 23 ay demokrasi başarılı şekilde sürdürmeyi başararak ayakta kalan Azerbaycan Demokratik Cumhuritenin devamcısıdır.

1912’de yapımı başlayan 1993’te tamamlanan Bakü- Zengilan şehri (Mincivan kasabası) - Zengerzur üzerinden Nahcivan (Culfa)’ya giden tren ve kara yolu, 1993 yılında Ermenistan’ın Zengilan’ı işgali sonucu kapatılmış idi.. Şimdi ise Bakü-Mincivan-Culfa tren yolunun tekrar açılması planlanmıştır. Ki stratejik olarak bu çok önemli bir gelişmedir.Bakü-Mincivan-Culfa tren yolu ve Kara Yolu nihayetinde Zengezur koridorunun temelidir diye biliriz.

TDT- Türk Devletleri Teşkilatı’na bakarsak, 3 Ekim 2009 tarihli Nahcivan Sözleşmesi ile kabul edilen Türk Keneşi - Türk Devletleri Teşkilatı’nın kurulması, Türk dünyası için tarihi bir adım oluşturmuştur. TDT’nın faaliyetleri ekonomik, siyasi ve kültürel alanda devam etmektedir fakat bu alanlarda daha modernize edilmiş projelere yönelmesini arzu etmekteyiz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ortaya atılarak kararlaştırılan “Ortak Alfabe” kararı, Türk dünyası için önemli gelişmelerden biridir diyebiliriz.

Diplomasi ve İstihabarat Uzmanı Dr. Elvin Abdurahmanlı