105. Yılında Azerbaycan İstihbarat Teşkilatı ve Tarihi

8 Mart 1919 - Azerbaycan'da ilk Milli Güvenlik Teşkilatı kuruldu. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Askeri Bakanı Samad Bey Mehmandarov'un emriyle bakanlık bünyesinde istihbarat ve karşı istihbarat birimi (levazım sorumlusu) örgütlendi. Teşkilatın ilk başkanı Memmedbağır Şeyhzamanlı oldu, ardından kardeşi Nağı Şeyhzamanlı atandı.
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, varlığının 23 ayı boyunca devlet inşası alanında birçok çalışma yapmayı başardı.

Milli Ordunun örgütlenme sürecinde General Samad Bey Mehmandarov, General Ali Ağa Şikhlinski ve General Memmed Bey Sulkeviç özel rol oynadılar. Bu generallerin önderliğinde ordunun inşa çalışmaları Ocak 1920'de tamamlandı. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin güvenliğinin sağlanması görevi ilk başta ordu tarafından üstlenilmiş ve bu görevi bir birim (Genel Malzeme Sorumlusu Genel Malzeme Dairesi istihbarat ve karşı istihbarat birimi) şeklinde ustalıkla yerine getirebilmiştir. Savunma Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı). Mevcut Azerbaycan Cumhuriyeti, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin halefi olarak kabul edildiğinden, ilk ulusal özel hizmet organının halefi olan Milli Güvenlik Bakanlığı temelini bu bölünmeden almıştır. Sovyet döneminde kurum ilk olarak Olağanüstü Güvenlik Komisyonu ("ÇK") olarak adlandırılmış, bir süre İçişleri Halk Komiserliği bünyesinde faaliyet göstermiş, ardından Devlet Güvenlik Komitesi kurulmuştur.

1967 yılında Haydar Aliyev Azerbaycan Devlet Milli Güvenlik Komitesi başkanlığına atandı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Milli Güvenlik Teşkilatı adı altında MTN-Milli Tehlikesizlik Bakanlığı 1 Kasım 1991'de kuruldu. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in 23 Mart 1997 tarihli kararnamesi ile 28 Mart, milli güvenlik teşkilatları çalışanlarının mesleki bayramı ilan edildi. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Ekim 1991'de devlet bağımsızlığını kazanmasının ardından 1 Kasım 1991'de Devlet Güvenlik Komitesi'nin maddi, teknik ve personel tabanına dayalı olarak Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Milli Güvenlik Teşkilatı büyük faaliyetler göstermiştir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Güvenlik Bakanlığı (Azerbaycan İstihbarat Teşkilatı MTN), Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 14 Aralık 2015 tarihli 706 sayılı kararı ile eski Millî Güvenlik Bakanlığı İç vr Dış istihbarat operasyonlarının yerine getirilmesi için 2 birime ayrılmıştı.
İç İstihbarat DTX-Devlet Tehlikesizlik Teşkilatı , Dış İstihbarat ise XKX-Dış İstihbarat Teşkilatı

Günümüzde DTX ve XKX isimli İç ve Dış İstihbarat servisileri Devlet Güvenlik Hizmeti'nin faaliyetlerinin yasal dayanağı olarak, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyeti yasaları ve yasama işlemlerini içermekte olup aşağıdakı İstihbarat faaliyetleri yürütmektedir:

1. "İstihbarat ve karşı istihbarat faaliyetleri",
2. ⁠"Milli güvenlik hakkında",
3. ⁠"Terörle mücadele hakkında",
4. ⁠"Operasyonel-soruşturma faaliyetleri hakkında",
5. ⁠"Devlet sırrı hakkında" ve diğerleri, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Güvenlik Teşkilatı tüzüğü, gibi resmi koruma görevi.

5. Maddeye aşağıdakıleri kapsamaktadır.

5.1. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının karar ve emirleri,
5.2. Bakanlar Kurulu Kararları ve Emirleri
5.3. Azerbaycan Cumhuriyetinin, merkezi yürütme organlarının yasaları takiben kabul edilen normatif yasal düzenlemeleri,
5.4.Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarına göre Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından imzalanan uluslararası anlaşmalar.
5.5.Devlet Güvenlik Hizmeti, insan ve sivil hak ve hürriyeti, hümanizmi, devlete ve topluma karşı sorumluluk ilkesini gözetme taahhütlerine göre çalışır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Milli Güvenlik Teşkilatı bu DTX-ve. XKX-nın bugün kuruluşunun 105. Yıl dönümüdür. Bu vesile ile tüm DTX ve XKX personellerinin Milli Güvenlik Teşkilatı gününü Kutlarız.

İstihbarat Uzmanı Dr Elvin ABDURAHMANLI